اتکای انسان به ابعاد معنوی فطرت وجودی اش، به شیوه رهایی از زندگی مادی و در دشواری نهادن خویش که هر چه بیشتر وی را از دنیای لذایذ دورتر نماید، محقق می گردد. در این میان سفرهای زیارتی به ویژه گونه سفرهایی که از بطن اعتقادات انسانی و تفکر انسان در جهت دشواری جسم و رها نمودن روح صورت می گیرد، انسان را هر چه بیشتر به ماهیت خویش نزدیک و نزدیکتر می نماید و این همان نقطه عطفی است که انسان از آن به عنوان مامن عدم وابستگی به دنیای مادی و اتصال هر چه بیشتر به ابعاد معنوی یاد می کند. معنویت چیزی فراتر از وجود انسانی نیست، معنویت را امری جدا از ماهیت انسانی نمی دانند، بلکه همان اصالت وجود انسان است که معنویت را معنی می بخشد. انسان به سان موجودی فراتر از آنچه روی کره هستی است، برگرفته از فطرت خدایی می باشد که در دنیا اصل خویش را جستجو می کند، و چه بسا در این راه از مسیرهای اشتباه به سمت و سوی دیگری سوق داده شده است. اما در این میان گردشگری مذهبی و به ویژه رویداد مذهبی شهادت امام رضا علیه السلام که هرساله بسیار با شکوه با حضور گسترده مردم در مشهد مقدس انجام می گیرد، از جمله سفرهایی است که انسان را هر چه بیشتر به وجود خدایی اش متصل می گرداند. معنویت وجودی انسان از روح و آرامش درون گرفته تا تمامی صفات خدایی که به عنوان برترین ویژگی های انسانی و حتی عناوین اخلاق و انسانیت نامگذاری شده است، همگی تجلی وجودی است که معنا را جستجو کرده و می خواهد به خود معنی ببخشد.
رویداد گردشگری مذهبی شهادت حضرت ثامن الحجج علیه السلام، در جهت تحقق اعتقاد والای دینی در توجه هر چه بیشتر و عرض ارادت و احترام به وجود والامردی است که هستی همانند ایشان را در خود ندیده است، و همزبانی با مظلومیت ها و ناراحتی ها در فقدان چنین وجود ارزشمندی که نمی توان زندگی و منش وی را در قالب زندگی دنیایی تعریف نمود. حضور در این رویداد بزرگ مذهبی سبب ایجاد تفکر و تامل بیشتر شده و حتی می توان چنین بیان کرد که حضور و شرکت در مراسم مذهبی تاییدی است بر وجود خداگونه ای که شاکر است و حس شعف درونی دارد، در راهی هر چند دشوار به لحاظ ظواهر آسایش، اما عمیق است و نورانی در جهت اراده فطری انسانی اش.
فطرت انسان، بار معنوی و خدایی خویش را مدیون چنین سفرهایی است که برایش متذکر است و پند آموز و هرازگاهی که غرق در دنیای مادی می شود، و گویی تباهی را به شیوه ای کدرآلود در وجودش حس می کند، رهایی بخش خواهد بود. فطرت انسان همسو با آرامش قلبی، شعف درونی، حس تعلق به محضر امام رئوف، حضور در روضه منور ایشان که گویی مبدا و مامن وجود انسانی است، اتصال با خالق هستی بخش را در وجود انسان تداعی نموده و تمامی این ابعاد، مظهر معنویتی است که مسیر جستجوی شناخت و معنی را در وجود انسان روشنی می بخشد.
از این نظر می توان گفت گردشگری نه تنها فرآیندی است که بشر از آن برای تحقق اهداف مادی زندگی خویش بهره می جوید، چه بسا در بعد غیر مادی فراتر از هر اقدام دیگری خواهد توانست نیازها و ابعاد معنوی فطری انسانی را تحقق بخشیده و وی را آنچنان که شایسته وجود انسانی است در زندگی به حرکت و حیات سوق دهد. لذا با توجه به حضور گسترده مردم در رویداد مذهبی شهادت حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام در آخرین روز ماه صفر در مشهد مقدس از یک سو، و گرایش بسیار زیادی که در جوامع گوناگون پیرامون حضور در رویدادهای مذهبی در جهان و به ویژه کشور ایران به وجود آمده است، این انتظار می رود که علم و دانش گردشگری هم از حیث توجه به مفاهیم توسعه گردشگری رویداد و هم نگاهی فراتر از مضامین و نگاههای مادی گرایانه، بتوان به فطرت انسان و مبانی معنوی وجودی اش نگاه عمیق تری داشت و گردشگر را به فلسفه وجودی اش بیش از پیش نزدیک نمود. به همین جهت دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ مفتخر است ضمن برپایی «دپارتمان گردشگری و معنویت» و برگزاری دو دوره کنفرانس بین المللی در دانشگاه علم و فرهنگ، مبانی و مفاهیم جدید علمی را در حوزه توجه به اصل و اساس فلسفه گردشگری و ایجاد نگاه فراتر مادی به گردشگری از طریق این دپارتمان پایه گذاری نماید.

دکتر محمد حسین ایمانی خوشخو
رییس دپارتمان گردشگری و معنویت