به گزارش روابط عمومی دانشگاه علم و فرهنگ به نقل از سیناپرس؛ نخستین کرسی ترویجی عرضه و نقد دیدگاه علمی دانشگاه علم و فرهنگ با عنوان نقد و بررسی نظریه گردشگری و معنویت با تاکید بر کتاب گردشگری مذهبی امروز صبح با حضور دکتر سید سعید هاشمی، رییس دانشگاه علم و فرهنگ، دکتر محمد حسین ایمانی خوشخو، عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ، دکتر محمد رسول ایمانی، استاد حوزه و هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و جمعی دیگر از اساتید این دانشگاه برگزار شد.

در ابتدا دکتر منوچهر جهانیان، مدیر این جلسه با اشاره به شعری منسوب به حضرت علی(ع) گفت: حضرت علی(ع) می فرمایند که برای رسیدن به کمال و فضلیت و اهداف بلند انسانی، شهر و دیارت را ترک کن. همانا در این مسافرت پنج تا بهره و فایده خواهی برد. از غم و اندوه نگرانی برون خواهی رفت( همان مسایلی که امروزه در بحث آسیب های اجتماعی، گرفتاری ها و معضل های اجتماعی با آن مواجه هستیم). کسب و رزق و روزی حلال( آنچه امروزه در بحث فواید و فعالیت‌های اقتصادی گردشگری به آن می پردازیم) بدست خواهی آورد. علم به آداب( آشنایی با آداب و سنن کشورهای مختلف) و همنشین خوب بدست خواهی آورد. این مسایل در آیات، احادیث و روایات زیادی تاکید شده است.

وی ادامه داد: خدا را شاکریم بحث گردشگری و معنویت برای اولین بار در کشور از سال 1393 در دانشگاه علم و فرهنگ و به همت همکاران این دانشگاه مورد توجه قرار گرفت.

وی افزود: امروزه بحث معنویت و فراتر از مذهب و گردشگری معنوی است. تمام زوایای گونه های مختلف گردشگری اعم از گردشگری ورزشی، روستایی، فرهنگی، اجتماعی و ... را در بر می گیرد. در تمام این مسایل زوایای پنهان مفهوم معنویت نهفته شده است.

جهانیان اظهارداشت: بر اساس این مفهوم معنویت در تمام گونه های گردشگری انسان به دنبال گمشده خود یعنی خود شناسی و کسب علم و دانایی برای رسیدن کمال و سعادت است. در این راستای برای حمایت از نظریات و اندیشه های نو در حوزه گردشگری معنویت و سایر علوم، نخستین کرسی ترویجی با نقد و بررسی نظریه گردشگری و معنویت را در این دانشگاه برپا کردیم.

وی به اهمیت برپایی این نشست پرداخت و گفت: در کشور ما یکی از مولفه های تاثیرگذار در رونق سفر و گردشگری و کسب و کارهای وابسته به آن بحث گردشگری مذهبی است. بر اساس آمار و ارقام نزدیک به 70 درصد گردشگران ایران گردشگران مذهبی و علاقمندان به این حوزه هستند که امیدواریم با برگزاری این گونه نشست ها و تالیف اینگونه کتاب ها و مستندات علمی بستری برای تحقیقات و مطالعات در حوزه های مختلف گردشگری و مباحث مذهبی و زیارتی فراهم شود.

ماهیت گردشگری بر محور انسان استوار

دکتر محمد حسین ایمانی خوشخو، عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ در این نشست با اشاره به اینکه ماهیت گردشگری بر محور انسان استوار است، به نظریه معنویت و گردشگری پرداخت و گفت: در مطالعات خارجی بحث گردشگری معنوی به عنوان یک گونه گردشگری مطرح شده است. آنها بلافاصله پس از آن بحث گردشگری مذهبی را مطرح کرده اند. در صورتی که ماهیت گردشگری فراتر از این مساله است. ماهیت گردشگری بر محور انسان استوار است. انسان را همه دانشمندان و همه ادیان قبول دارند.

وی افزود: انسان از دو بعد مادی و معنوی تشکیل شده است و معنویت به عنوان ماهیت کلیدی انسانی و هستی تعریف می شود. انسان به روی کره زمین در مسیر تحقق هدف آفرینش خویش گام بر می دارد. در این میان همسو با ماهیت معنوی انسانی و هستی، معنویت در همه گونه های سفر بروز و ظهور می یابد.

وی بیان کرد: نظریه گردشگری و معنویت، ماهیت معنوی وجودی انسان و هستی را از گردشگری بیان می داد و در راستای تحقق این هدف ابعاد معنوی انسان و گردشگری شناساسی و با تلاقی آنها ماهیت حقیقی سفر آشکار می شود.

به گفته وی، معنویت در گردشگری به معنای رسیدن به تعالی، رسیدن به معنا و رسیدن به درک متقابل است. مولفه های آن نیز روحی، جسمی، آموزش و پند آموزی، تعقل و کاوشگری، فراطبیعی، طبیعی، اجتماعی و بین فردی است.

وی ادامه داد: ما تاکنون هرچه از توسعه گردشگری خوانده ایم بر مبنای بعد مادی بوده است. همه به دنبال محصولاتی هستند که به این بعد جواب بدهند. در صورتی که گردشگری( حرکت فیزیکی)، حرکت از یک نقطه و بازگشت به آن پس از طی یک فرایند و حرکت( منجر به کسب تجربه) ماهیت گردشگری را تشکیل می دهند.

ایمانی گفت: در گردشگری با رویکرد معنوی ما احساس آگاهی( توازن، جریان، تمرکز)، احساس رمز و راز( حیرت و تعجب) و احساس ارزش( شوق و نا امیدی، نیکی بی حد و مرز) را به وضوح درک و لمس می کنیم.

وی بیان کرد: سفر زیارتی یکی از گونه های معنویت در سفر است. اکنون بحث معنویت در فرهنگ ایران و ادبیات و دین اسلام به وفور دیده می شود.

علم آموزی یکی از مصادیق گردشگری معنوی است

حجت الاسلام و المسلمین محمد رسول ایمانی، استاد حوزه و هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز گفت: در نظریه گردشگری معنوی یا به تعبیر بهتر مفهومی که ما به دنبال ایجاد و ساخت آن به عنوان گردشگری معنوی هستیم باید در حوزه معرفت شناسی اصول و مبانی مشخصی را اتخاذ کنیم. این مساله مهم است که قوای شناخت انسان را چه می دانیم. از ادراک چه تعریفی داریم. آیا برای مساله شهود و علم حضوری در انسان ارزشی قائل هستیم یا خیر.

وی افزود: در حوزه انسان شناسی نیز این مهم است که انسان را چند ساحتی می دانیم. اگر انسان را در بعد مادی خلاصه کنیم طبیعتا ما در حوزه گردشگری معنوی ناکام خواهیم بود. بحث نیازهای انسان برای ما مهم است. ما اکنون نیازهای وجودی انسان را چگونه می بینیم. آیا علاوه بر نیازهای مادی به نیازهای متعالی هم معتقد هستیم؟

به گفته وی، در بعد هستی شناسی نیز این نکته مهم است که آیا ما جهان را تنها در سطح مادی عالم خلاصه می کنیم یا آن را چند ساحتی و چند مرتبه ای می دانیم. پس از بیان این مبانی به اصل نظریه می رسیم که قصد داریم گردشگری معنوی به عنوان یک قسم از جهانگردی به رویکرد معنوی تبدیل کنیم. کار بسیار بزرگی که نیاز به تحقیقات مفهومی فراوان دارد که خوشبختانه به برکت برگزاری این کنفرانس ها این مفهوم ها روشن تر شده اند. ما اگر بتوانیم مساله را اثبات کنیم که گردشگری می تواند یک بستر مناسبی برای معنویت باشد کار بزرگی کردیم.

ایمانی اظهار داشت: یکی از مصادیق معنویت گردشگری علم آموزی است. همواره در بین عرفای و در تاریخ اسلامی ایران سفر و جهانگردی جایگاه ویژه ای داشته است. پدیده گردشگری کاملا تصور مادی از سفر است لذا ما تلاش می کنیم بگوییم گردشگری و سفر در ماهیت خود اینطور نیست. کارکردهای متفاوتی دارد. این ایده پردازی می گوید سفر نه تنها مقدمه معنویت است بلکه زمینه ساز تجربی معنویت است. اگر ما معنویت را بر اساس عام ترین تعریف در نظر بگیریم، سفر در همه انواع و اقسامش می تواند زمینه ساز چنین تجربیاتی بشود.

نقدی بر کتاب گردشگری مذهبی

دکتر سید سعید هاشمی، رییس دانشگاه علم و فرهنگ نیز با نقد کتاب گردشگری مذهبی گفت: تفاوت گردشگری مذهبی و زیارتگاه های گردشگری همیشه یکی از سوال هایی است که مطرح می شود. در این کتاب چنین مبحثی به صورت مشخص تکفیک نشده است. تنها زیارت به عنوان بخشی از گردشگری مورد بحث قرار گرفته است. به عنوان مثال اربعین را باید از بعد زیارتی بررسی کنیم یا باید بحث گردشگری مذهبی آن را هم مد نظر بگیریم. در این کتاب انواع گردشگری مذهبی بحث شده اما معلوم نشده است که زیارت و گردشگری مذهبی چیست. این مباحث باید به خوبی روشن شوند.

وی افزود: بحث بعدی بسیار جدی است. در مقابل معنویت، ما مادیت را داریم. نباید فراموش کنیم نیازهای مادی بشر معمولا قابل لمس تر هستند و انسان ها به دنبال نیازهای مادی خود هستند حتما این جایگاه و تعامل بین مادیات نیز به روشنی مشخص شود. مساله مادیات به صورت تیتر وار عنوان شده است. به نظر می رسد با پرداختن به این مسایل، معنویت نیز پر رنگ تر بشود.

رییس دانشگاه علم و فرهنگ اظهارداشت: یک بخش جدی کار که انتظار داشتیم توجه بیشتری بشود روی بحث رویکرد پایدار گردشگری مذهبی بود. این مساله نیز خیلی گذرا عنوان و پس از آن به مقصد های گردشگری مذهبی پرداخته شده است. خیلی مهم بود که مبحث معنویت با رویکرد توسعه پایدار گردشگری را می دیدیم و مشخص می کردیم این جایگاه معنویت در توسعه پایدار گردشگری چه نقشی دارد.

وی در پایان گفت: در بخش جمع بندی هم که اوج یک کار است نقدی وارد است. هرچند در این بخش مبانی این نظریه به خوبی ترسیم شده است اما جای راهکارهای آن بسیار خالی است.همچنین این قسمت خیلی کوتاه جمع بندی شده است.